Bachelor of Science in de communicatiewetenschappen
Communicatie is één van de belangrijkste aspecten van het sociale leven in de eenentwintigste eeuw. Nu al staat vast dat in de samenleving van morgen de massamedia en alle vormen van communicatie een steeds belangrijkere plaats zullen innemen. De communicatiewetenschap bestudeert niet alleen de massamedia, maar ook de communicatieprocessen van en binnen organisaties.
Inhoud
In zijn meest essentiële betekenis gaat het met communicatie om het overbrengen van een boodschap. Enerzijds bestudeert de communicatiewetenschap daarbij de massamedia die een vorm van duplicatietechnologie vereisen: drukkunst, radio, televisie, film, digitale tekst, foto’s, beelden … Anderzijds vormen ook de communicatieprocessen, zowel (inter)persoonlijk als voor organisaties, een centraal aandachtspunt. Daarbij hebben we het zowel over interne bedrijfscommunicatie als externe marketing en corporate communicatie. Maar ook in de bredere zin van het woord worden communicatie, en dus ook communicatiewetenschap, alsmaar belangrijker in onze samenleving. Dagelijks worden we overspoeld door nieuwsberichten, reclameboodschappen, radio- en televisieprogramma’s, tweets, likes, sms’en en videoclips … Zelf posten en sharen we informatie op diverse sociale media, en nagenoeg elke onderneming en instelling ontwikkelt tegenwoordig een multimediale strategie voor public relations en image building. Als gebruiker zijn we in sneltempo mobieler, (inter)actiever, (socialer) genetwerkt en veeleisender geworden in onze manier van communiceren en media consumeren. De journalisten, televisiemakers en communicatiespecialisten van morgen moeten daarop weten in te spelen. De machtsverhoudingen tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ spelers als Facebook, Apple of Google vormen meer dan ooit een uitdaging voor mediabedrijf en beleidsmaker. Communicatie is met andere woorden één van de belangrijkste aspecten geworden van het sociale leven in de eenentwintigste eeuw. Wetenschappelijk onderzoek is daarom niet alleen maatschappelijk relevant, maar ook een eerste vereiste voor de onderbouwing van een aangepast beleid, gebruikersgecentreerde innovatie in de media, en een beter inzicht in de implicaties en uitdagingen voor de media van vandaag en morgen.
Voor wie
Cruciaal is dat jij interesse hebt om de samenleving grondig en systematisch te bestuderen op het vlak van menselijke communicatie. Dat impliceert dat je sterk geïnteresseerd bent in media en communicatie en de impact die ze hebben op de samenleving. Je volgt de actualiteit op en je hebt een open en kritische geest. Verschillende verklaringsmodellen en theorieën vergelijken en kritisch afwegen schrikt jou zeker niet af. Je hebt geen specifieke voorkennis nodig. Een werkbare taalvaardigheid (Nederlands, Engels en Frans) is wel van belang, zowel om teksten goed en snel te kunnen analyseren als om zelf presentaties te maken, problemen te formuleren enz.
Structuur
De faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen organiseert drie bacheloropleidingen, met name politieke wetenschappen, communicatiewetenschappen en sociologie. Je kiest vanaf het eerste jaar voor één van de drie richtingen.
- Bachelor
De bachelor in de communicatiewetenschappen is een academisch- wetenschappelijke studierichting. De klemtoon ligt op een generalistische opleiding waarbij inzicht in en het kritisch nadenken over media en communicatie in een brede maatschappelijke context centraal staan. Voorop staat het verwerven van wetenschappelijke kennis en vaardigheden. De nadruk ligt daarom op theoretisch onderbouwd wetenschappelijk onderzoek. Dat impliceert ook de studie van de productie, distributie en receptie van communicatieboodschappen.
- Master
Een master is een wetenschappelijke opleiding waar de student zich verdiept in het gekozen vakgebied. De verworven kennis, vaardigheden en attitudes moeten bewezen worden in een masterproef, een zelfstandig wetenschappelijk werkstuk. In de master heb je de keuze uit vier afstudeerrichtingen: communicatiemanagement; film- en televisiestudies; journalistiek; nieuwe media en maatschappij.
Naast de hier beschreven (domein)master kun je ook kiezen voor de educatieve master (90 sp).
Arbeidsmarkt
Je komt met dit diploma terecht in tal van sectoren en functies waarbij communicatieprocessen en/of massamedia centraal staan. Je kan aan de slag bij de meer traditionele media, bv. als redactiemedewerker of journalist bij een krant, tijdschrift, de radio, televisie of online media, of bij bedrijven die zich focussen op nieuwe media (telecom, internet, app-ontwikkelaars…). Maar je kan evengoed terecht bij bedrijven die aan de media gerelateerd zijn zoals productiehuizen, bioscoopketens of netwerkbeheerders. Er zijn natuurlijk ook veel functies binnen communicatiemanagement mogelijk, bv. in een communicatieadvies-, marktonderzoek- of reclamebureau. Of je kan aan de slag in de marketing- of communicatieafdeling van een bedrijf, bijvoorbeeld als reclamemanager, mediaplanner, woordvoerder, PR-verantwoordelijke …
Bij de overheid kan je op de verschillende niveaus aan de slag, maar ook bij internationale organisaties of bij politieke partijen, mutualiteiten, vakbonden… Je komt dan terecht in functies als woordvoerder, persvoorlichter, communicatieadviseur, voorlichtingsambtenaar, of als beleidsmedewerker of –adviseur. Tot slot is er ook nog de wereld van het onderwijs en van het academisch onderzoek.
Kwaliteitszorg
Mensen die durven denken over de uitdagingen van morgen, daar streven we naar. Daarom is het onderwijs aan onze universiteit stevig verankerd in zes grote doelstellingen.
- Denk Breed. Zo breed mogelijk denken en daarbij ruimte geven om zichzelf en de eigen visies in vraag te stellen. Durf Denken maar ook durven veranderen van denkwijze.
- Blijf Onderzoeken. Onderzoek is het fundament van ons onderwijs. Elke dag opnieuw hangt de Universiteit Gent haar manier van onderwijzen vast aan de dynamiek van de wetenschap.
- Steun Talent. Iedereen start met gelijke kansen. Alle studenten krijgen de gelegenheid hun talenten te ontwikkelen, onafhankelijk van gender, culturele of sociale achtergrond.
- Bouw Mee. Studenten, personeel, de overheid en de bedrijfswereld krijgen de kans om mee te bouwen aan de inhoud en de vorm van ons kwalitatief hoogstaand onderwijs. De Universiteit Gent staat bekend om haar bijzonder actieve studenten in studentenparticipatie en daar zijn we trots op.
- Verleg Grenzen. We willen onze studenten internationale en interculturele bagage meegeven. We geven ze de kans om over de grenzen heen ervaring op te doen. We zetten ook onze deuren open voor studenten uit de gehele wereld en verwelkomen buitenlandse docenten en wetenschappelijk personeel.
- Kies Kwaliteit. Constante kwaliteitszorg en -verbetering zit in onze cultuur gebakken en daar communiceren we in alle openheid over naar iedereen. We zijn trots op het niveau van onze universiteit.
De UGent ziet de onderwijskwaliteitszorg als een intern zelfevaluatieproces, waarbij faculteiten en opleidingen de doelen die ze zichzelf hebben gesteld, aftoetsen aan de behaalde resultaten en op basis hiervan het beleid bijsturen. De portfolio’s vormen een belangrijke schakel in dit proces. De behaalde resultaten zijn gebaseerd op kwantitatieve en kwalitatieve informatie van betrokken stakeholders (studenten, lesgevers, werkveld, internationale experten, alumni, …). De ‘peerleerbezoeken’, het jaarlijkse kwaliteitsoverleg en het Onderwijskwaliteitsbureau (OKB) zorgen ervoor dat de PDCA-cyclus op verschillende beleidsniveaus gesloten wordt en helpen om het verbeterbeleid scherp te houden.
Een uitgebreide beschrijving van hoe de Universiteit Gent continu aandacht houdt voor kwaliteitszorg en kwaliteitscultuur is te vinden in de Eigen Regie in Gents Onderwijsbeleid en Kwaliteitszorg (ERGO)
Kwaliteit van deze opleiding
Dit kwaliteitszorgsysteem geeft voor elke opleiding informatie over de troeven, de sterke punten en de werkpunten. Een samenvatting voor deze opleiding is te vinden hieronder:
Troeven
- Grondig inzicht in de rol die communicatie – en media in het bijzonder – speelt in onze hedendaagse en toekomstige samenleving: in onze opleiding leer je de huidige samenleving – en het samenleven in het algemeen – beter te begrijpen en krijg je nieuwe inzichten over de toekomstige samenleving door grondige bestudering van de centrale communicatieprocessen en communicatiesystemen die dit samenleven en deze samenleving überhaupt mogelijk maken.
- Multiperspectivisme: je leert communicatie te bestuderen vanuit verschillende perspectieven: psychologisch, sociologisch, economisch, historisch, technologisch, ethisch … en zelfs biologisch. In alle opleidingsonderdelen gaat er bovendien veel aandacht naar diversiteit en interculturele dialoog.
- Kritische en analytische ingesteldheid: de opleiding is hands-on en focust – naast theorie – op de praktijk van ‘doing communication science’. Door het leren van een waaier aan kwantitatieve en kwalitatieve onderzoekvaardigheden word je specialist in het kritisch en genuanceerd analyseren van (vaak complexe) communicatie.
- Onderwijs en onderzoek gaan hand in hand: de vier centrale leerlijnen in de Bachelor en vier afstudeerrichtingen in de Master zijn elk onderbouwd door een onderzoeksgroep, zodat de nieuwste wetenschappelijke inzichten en onderzoeksexpertise meteen doorstromen naar onze opleiding.
- Afgestemd op de arbeidsmarkt: als student kom je doorheen de opleiding in contact met het beroepenveld, door onder meer een stagemogelijkheid, kans op studeren in het buitenland, Engelstalig onderwijs, concrete onderzoeksopdrachten uit het werkveld, lessen van professionals uit het beroepenveld of door het opnemen van een ondernemersvak als keuzevak. Academisch-wetenschappelijk onderwijs dat bovendien inhoudelijk sterk gelinkt is met de dagelijkse praktijk en de actualiteit zorgt dat de stap naar het werkveld dus snel gemaakt wordt.
Sterke punten
- Volledig vernieuwd bachelor- en masterprogramma: In 2015-2016 zijn we gestart met de uitrol van een volledig vernieuwd programma, waarbij de bacheloropleiding een heldere en logische structuur kent met negen leerlijnen, wat zorgt voor een samenhangend programma. Vier van deze leerlijnen bereiden elk een masterafstudeerrichting communicatiewetenschappen voor zodat je op het einde van je derde bachelorjaar een weloverwogen keuze kan maken voor een specifieke richting in de eveneens vernieuwde Master.
- Actieve onderwijsvormen gericht op kenniscreatie: de opleiding communicatiewetenschappen voert het ‘Durf Denken’-credo van de UGent hoog in het vaandel. Via actieve werkvormen als workshops, portfolio’s en micro-teaching word je als student intensief betrokken bij het hele leerproces, inclusief het actief meewerken aan concrete onderzoeksprojecten van één van de vier onderzoekscentra die de opleiding ondersteunen. De focus daarbij ligt op het zélf creëren van nieuwe wetenschappelijke inzichten, een focus die ook centraal staat bij het eigen onderzoek van de student in zijn/haar onderzoekspaper en masterproef.
- Inzetten op talentontwikkeling van de student: door het aanbod van vier verschillende afstudeerrichtingen kan je als student die opleiding volgen die het beste op jouw persoonlijke interesses en talenten aansluit. De waaier aan werkvormen, en niet in het minst de masterchallenges en stagemogelijkheid, stimuleert ook een waaier aan talenten. Ook de veelheid aan keuzevakken laat toe de eigen talenten optimaal te ontplooien.
- Internationalisering: de afgelopen jaren heeft de opleiding sterk ingezet op internationalisering. Door intensief te participeren binnen het Erasmusprogramma en voortdurend ons netwerk met buitenlandse universiteiten uit te breiden, kan je als student zowel in het derde bachelorjaar als in de master in het buitenland studeren. Door het aanbod van Engelstalige vakken binnen de opleiding internationaliseren ook de ‘thuisblijvers’: hun Engelse taalvaardigheid wordt aangescherpt en ze komen in contact met buitenlandse instromende Erasmus-studenten waarmee ze actief samenwerken tijdens de lesopdrachten. Bovendien worden er via Internationalisation@Home ook nog tal van internationale lezingen en workshops aangeboden. Tot slot maakt de aandacht voor interculturele competenties in vele opleidingsonderdelen dat ook daar een internationaal en globaal perspectief aanwezig is.
- Betrokken docenten en assistenten: we streven naar zo min mogelijk afstand tussen lesgevers en studenten door intensief gebruik van het digitaal communicatieplatform Ufora, ruime aanwezigheid op sociale mediaplatformen, beschikbaarheid voor en tijdens de lesmomenten, wekelijkse spreekuren en afspraakmogelijkheden voor een persoonlijk gesprek. Ook de actieve medewerking van studenten in lopende onderzoeksprojecten en het onderwijsbeleid zorgt voor korte communicatielijnen tussen studenten en lesgevers.
Werkpunten
- Betere communicatie naar studenten: de communicatie naar studenten kan nog verder geoptimaliseerd worden en de vakgroep neemt verschillende maatregelen om de communicatie efficiënter te maken. Ook omtrent de beroepsrelevantie van de leerstof en de bewustmaking van de eigen troeven kan de communicatie worden verbeterd: hoewel de opleiding goed afgestemd is op de noden en wensen van het werkveld, worden veel vakken nog ervaren als ‘academisch’ of ‘puur theoretisch’, waarbij studenten de beroepsrelevantie ervan pas inzien wanneer ze na hun afstuderen het werkveld zijn ingestapt. Het is daarom belangrijk om al tijdens de opleiding zelf explicieter de praktische relevantie van de leerstof te duiden.
- Het creëren van een meer omvattende leeromgeving: de traditionele hoorcolleges hebben nu al voor een groot deel plaats gemaakt voor meer activerende werkvormen, ondanks de hoge studentenaantallen. Toch kunnen nog bijkomende inspanningen geleverd worden om voor de studenten een meer omvattende leeromgeving te creëren met onder meer bedrijfsbezoeken of andere extra-curriculaire activiteiten. Een mooi voorbeeld hiervan is de Media-innovatieweek die elk jaar in oktober doorgaat: gedurende deze week worden alle klassieke lessen geschrapt en brengen we masterstudenten een week lang in contact met de nieuwste ontwikkelingen binnen het medialandschap via actieve en soms zelfs entertainende werkvormen. Ook de Projectweek in de eerste bachelor wil bijdragen tot een meer omvattende leeromgeving. Tot slot maken we werk van het verder structureel verankeren van de externe blik in onze opleiding en het onderwijsbeleid.
- Meer aandacht besteden aan het aspect duurzaamheid: duurzaamheid wordt wel binnen de opleiding hoog in het vaandel gedragen, maar eerder ad hoc en versnipperd over verschillende opleidingsonderdelen en leerlijnen. Zo vindt het onderzoeksdomein van ‘sustainability marketing’ steevast zijn doorvertaling binnen de leerlijn communicatiemanagement en kennen de ‘challenges’ in de masters altijd een aftoetsing op ‘society proof’-ness. Een geïntegreerd of overkoepelend kader ontbreekt echter en de vakgroep wenst haar duurzaamheidsengagement meer structureel te verankeren, zowel intern binnen de universiteit als daarbuiten. In het piloottraject ‘duurzame ontwikkeling verder integreren in de opleiding’ wordt bijvoorbeeld een leertraject opgezet voor visievorming en implementatie op maat van de opleiding. Het streefdoel is dat elke student in zijn of haar opleiding de mogelijkheid heeft om ervaring op te doen met ‘community service learning’ en het aspect van duurzaamheid.
Een meer uitgebreide analyse van het onderwijsbeleid en de -kwaliteitszorg van deze opleiding is te vinden in dit rapport.