Master of Science in de gezondheidsbevordering
Er is een groeiende nood aan deskundigen op vlak van gezondheidsbevordering. De primaire preventie van chronische aandoeningen wordt belangrijker. Ook het effect van de omgeving op onze gezondheid en de druk van omgevingsfactoren op het gezondheidsgedrag vraagt aandacht. De opleiding leert je om de gezondheidsprogramma' s op een systematische en planmatige manier aan te pakken.
Inhoud
Er is een groeiende nood aan deskundigen op het vlak van gezondheidsbevordering. De primaire preventie van een aantal chronische aandoeningen (hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, obesitas …) wordt steeds belangrijker. Patiënten hebben voorlichting en begeleiding nodig (patiënteneducatie) bij het aanpassen van hun leefstijl in het kader van een vaak levenslange ambulante behandeling. Het effect van de omgeving op onze gezondheid en de druk die uitgaat van omgevingsfactoren op het gezondheidsgedrag van de populatie zijn niet te onderschatten. Zo is er een toenemende aandacht voor het organiseren van rookvrije omgevingen, het voeren van een gezondheidsbeleid in scholen en bedrijven ... Een systematische en planmatige aanpak voor de gezondheidsprogramma’s is dan ook uitermate belangrijk. De opleiding zorgt voor een goede kennis van theorieën die dergelijke programma’s kunnen onderbouwen en van methoden om die programma’s op hun waarde en effect te evalueren. De Master in de gezondheidsbevordering heeft geen eigen specifieke bacheloropleiding maar is gericht op een instroom uit diverse professionele en academische bachelors. Ook na het behalen van een andere master kun je deze master volgen. Gezondheidsbevordering is sterk multidisciplinair: het is een combinatie van gedragswetenschappen, sociale wetenschappen, medische en paramedische wetenschappen, communicatiewetenschappen e.a. Met een diploma van een dergelijke basisopleiding op bachelor- of masterniveau kun je je met deze masteropleiding verder verdiepen in de basiswetenschappen van het werkveld, die kennis verruimen met andere wetenschappen en ze integreren in het toepassingsgebied van de gezondheidsbevordering
Voor wie
De toelatingsvoorwaarden zijn divers. Afhankelijk van je vooropleiding kun je rechtstreeks instromen of zijn er bijkomende voorwaarden.
Structuur
De masteropleiding concentreert zich op het uitwerken en evalueren van gezondheidsbevorderende programma’s. Grote aandacht gaat naar de theoretische onderbouw van dergelijke programma’s en de wetenschappelijke benadering van preventieproblemen. Je wordt opgeleid om als professional samen met andere betrokkenen creatieve en ethisch verantwoorde interventies te ontwikkelen en te verspreiden. Hierbij wordt aandacht besteed aan gedragsverandering bij zowel individuen, groepen als organisaties. Je verwerft inzicht in het lokale, Vlaamse, federale en internationale beleid en de invloed hiervan op gezondheid. Als wetenschapper leer je de nodige kennis, vaardigheden en attitudes om het gezondheidsprobleem en factoren gerelateerd aan gezondheidsgedrag te onderzoeken. Je leert interventies op hun (kosten-)effectiviteit te evalueren en ook de verspreiding ervan in het werkveld te bestuderen. In de rol van communicator verwerf je de nodige kennis en vaardigheden om op een effectieve manier te communiceren met verschillende doelgroepen over bevindingen in de gezondheidsbevordering. Je leert ook deelnemen aan het maatschappelijk debat rond preventieve gezondheidszorg. Je leert functioneren in multidisciplinaire teams en bij te dragen aan het gezondheids-bevorderend beleid. Er wordt gebruik gemaakt van de kennis en methoden uit verschillende wetenschapsgebieden: geneeskunde, epidemiologie, psychologie, communicatiewetenschap, economie, beleidswetenschap, sociologie. Het tweede semester van het masterjaar wordt afgesloten met een stage van 30 dagen. Dit laat je toe om de theoretische kennis toe te passen in de praktijk en kennis te maken met het werkveld van de gezondheidsbevordering.
De masterproef vormt het belangrijke sluitstuk van de opleiding. Er zijn eveneens mogelijkheden om binnen het Erasmusprogramma de masterproef en/of stage uit te werken in buitenlandse onderzoekscentra. Dat kan in één van de partnerinstellingen: University of Oslo (Noorwegen), University of Aqder (Kristiansand, Noorwegen), Syddansk Universitet (Odense, Denemarken), Vrije Universiteit Amsterdam, Universiteit Maastricht, Universidad de Zaragoza (Spanje), University of Porto (Portugal).
Praktisch
De opleiding is een dagopleiding die niet speciaal gericht is op de combinatie van werken en studeren. Voor verschillende opleidingsonderdelen moeten zowel groeps- als individuele opdrachten uitgevoerd worden, sommige met en andere zonder begeleiding. Aanwezigheid in een aantal lessen en tijdens de stage is een vereiste. Tijdens diverse opleidingsonderdelen kom je in contact met vertegenwoordigers van het werkveld.
Arbeidsmarkt
Het ontwikkelen en implementeren van preventieprogramma’s is van oudsher verspreid over diverse types van organisaties en is sterk multidisciplinair. De overheid organiseert zelden zelf activiteiten of programma’s maar subsidieert vooral organisaties om die taken op te nemen. In het verleden werd een aantal overheidsinitiatieven genomen om de ontwikkeling van de preventieve sector te activeren, zoals het erkennen van lokale gezondheidsnetwerken (LOGO’s), het decreet op de preventieve gezondheidszorg e.a. Naast de door de overheid gesubsidieerde organisaties met een specifieke preventieve opdracht zijn er nog tal van organisaties werkzaam op dat terrein. Ook binnen de private sector nemen de activiteiten op dat vlak toe, denk maar aan de voedingsbedrijven die actief informatie verspreiden in het kader van de dreigende obesitasepidemie. De sector van de preventieve gezondheidszorg heeft de laatste jaren, onder impuls van internationale ontwikkelingen, een sterke professionalisering doorgemaakt en de nood aan goed opgeleide preventiewerkers neemt toe. Ook binnen de sector van de geestelijke gezondheidszorg is er een groeiende belangstelling voor gezondheidsbevordering. Organisaties kunnen themagericht zijn, bv. de Vereniging voor Alcohol en andere Drugproblemen of kankerverenigingen. Andere organisaties zijn meer gericht op het organiseren van programma’s in scholen en bedrijven. Het Vlaams Instituut Gezond Leven richt zich, naast het ontwikkelen van methodieken voor een aantal thema’s (voeding, roken en ongevallen) en sectoren (scholen, bedrijven, kansarmen), ook op het bevorderen van de kwaliteit van preventieprogramma’s. Nog andere organisaties richten zich op doelgroepen als kinderen, bv. Kind en Gezin. Domus Medica (huisartsenvereniging) en de wijkgezondheidscentra ontwikkelen steeds meer gezondheidsbevorderende programma’s. Door de groeiende aandacht bij ziekenfondsen, arbeidsgeneeskundige diensten, lokale gemeenten e.a. voor het organiseren of financieren van preventieve activiteiten, hebben ook die diensten nood aan beroepskrachten op dat terrein. De tewerkstellingsmogelijkheden in de ziekenhuissector nemen eveneens toe. Meer en meer worden programma’s opgezet voor patiënteneducatie zoals voor kankerpatiënten, diabetespatiënten en hartpatiënten. Ook in de ziekenhuishygiëne zijn er tewerkstellingskansen. Mocht je interesse hebben voor tewerkstelling in ontwikkelingslanden, dan biedt de opleiding een goede voorbereiding in het kader van aidsprogramma’s, tuberculosebestrijding of reproductieve gezondheid. Ten slotte zijn er tewerkstellingskansen in het hoger onderwijs in de paramedische en sociale richtingen.
Kwaliteitszorg
Mensen die durven denken over de uitdagingen van morgen, daar streven we naar. Daarom is het onderwijs aan onze universiteit stevig verankerd in zes grote doelstellingen.
- Denk Breed. Zo breed mogelijk denken en daarbij ruimte geven om zichzelf en de eigen visies in vraag te stellen. Durf Denken maar ook durven veranderen van denkwijze.
- Blijf Onderzoeken. Onderzoek is het fundament van ons onderwijs. Elke dag opnieuw hangt de Universiteit Gent haar manier van onderwijzen vast aan de dynamiek van de wetenschap.
- Steun Talent. Iedereen start met gelijke kansen. Alle studenten krijgen de gelegenheid hun talenten te ontwikkelen, onafhankelijk van gender, culturele of sociale achtergrond.
- Bouw Mee. Studenten, personeel, de overheid en de bedrijfswereld krijgen de kans om mee te bouwen aan de inhoud en de vorm van ons kwalitatief hoogstaand onderwijs. De Universiteit Gent staat bekend om haar bijzonder actieve studenten in studentenparticipatie en daar zijn we trots op.
- Verleg Grenzen. We willen onze studenten internationale en interculturele bagage meegeven. We geven ze de kans om over de grenzen heen ervaring op te doen. We zetten ook onze deuren open voor studenten uit de gehele wereld en verwelkomen buitenlandse docenten en wetenschappelijk personeel.
- Kies Kwaliteit. Constante kwaliteitszorg en -verbetering zit in onze cultuur gebakken en daar communiceren we in alle openheid over naar iedereen. We zijn trots op het niveau van onze universiteit.
De UGent ziet de onderwijskwaliteitszorg als een intern zelfevaluatieproces, waarbij faculteiten en opleidingen de doelen die ze zichzelf hebben gesteld, aftoetsen aan de behaalde resultaten en op basis hiervan het beleid bijsturen. De portfolio’s vormen een belangrijke schakel in dit proces. De behaalde resultaten zijn gebaseerd op kwantitatieve en kwalitatieve informatie van betrokken stakeholders (studenten, lesgevers, werkveld, internationale experten, alumni, …). De ‘peerleerbezoeken’, het jaarlijkse kwaliteitsoverleg en het Onderwijskwaliteitsbureau (OKB) zorgen ervoor dat de PDCA-cyclus op verschillende beleidsniveaus gesloten wordt en helpen om het verbeterbeleid scherp te houden.
Een uitgebreide beschrijving van hoe de Universiteit Gent continu aandacht houdt voor kwaliteitszorg en kwaliteitscultuur is te vinden in de Eigen Regie in Gents Onderwijsbeleid en Kwaliteitszorg (ERGO)
Kwaliteit van deze opleiding
Dit kwaliteitszorgsysteem geeft voor elke opleiding informatie over de troeven, de sterke punten en de werkpunten. Een samenvatting voor deze opleiding is te vinden hieronder:
Troeven
- Duidelijke profilering: De opleiding is de enige masteropleiding Gezondsvoorlichting en –Bevordering in België en profileert zich duidelijk t.o.v. andere academische opleidingen door haar unieke focus op preventie en gezondheidsbevordering.
- Instroom uit een waaier van disciplines: De opleiding kiest voor een instroom van zowel professionele bachelors als academische bachelors en masters uit diverse disciplines. Dit zorgt o.a. voor interessante discussies tijdens de lessen en groepsoefeningen en bereidt studenten voor op het functioneren in een inter- en multidisciplinair teamverband.
- Inzichten vanuit verschillende perspectieven: In de opleiding wordt gebruik gemaakt van kennis en methoden uit verschillende wetenschapsgebieden: geneeskunde, epidemiologie, psychologie, sociologie, communicatiewetenschap, economie, beleidswetenschap, politicologie en ethiek. Daarom kiest de opleiding ervoor om voor verschillende opleidingsonderdelen, alsook voor het begeleiden van masterproeven, beroep te doen op vakspecifieke experten uit andere vakgroepen en faculteiten.
- Onderzoeksgebaseerd programma: Er is een duidelijke leerlijn ‘onderzoeksvaardigheden’ aanwezig in het programma. De studenten bevestigen ook dat de opleiding sterk bijdraagt tot kennis en vaardigheden m.b.t. onderzoeksmethoden.
- Gebruik van actieve werkvormen: De opleiding stimuleert studenten tot het opnemen van een actieve rol in hun leerproces (o.a. door het gebruik van actieve werkvormen zoals debat, groepswerken, presentaties).
Sterke punten
- Betrokkenheid van stakeholders: Er is een heel grote betrokkenheid van de studenten, alumni en werkveldvertegenwoordigers in het beleid van de opleiding. Zij participeren actief in commissies en vertegenwoordigen hierbij de stem van de medestudenten, afgestudeerden en het werkveld.
- Talentontwikkeling studenten: In de opleiding zijn er heel wat initiatieven (o.a. vakspecifieke begeleiding, feedback, veldwerk masterproef, mogelijkheid tot verblijf aan internationale gastinstelling) om de talenten van studenten te ontwikkelen en te versterken.
- Gemotiveerd lesgeversteam: De opleiding wordt gedragen door geëngageerde lesgevers uit verschillende disciplines. De lesgevers combineren hun onderzoeksexpertise met een passie voor onderwijs en een gedrevenheid om zich te blijven inzetten voor de kwaliteit van de lessen die ze geven.
- Communicatie: De studenten zijn heel tevreden over de communicatie binnen de opleiding. Ze geven in de evaluaties aan goed op de hoogte te zijn van de evaluatievormen, eindcompetenties en algemene informatieverstrekking.
- Aanspreekbaarheid: De opleiding zet in op persoonlijk contact tussen docenten en studenten.
Werkpunten
- Stage: het huidige programma bevat geen stage. Op vraag van de studenten en het werkveld werd daarom beslist om vanaf academiejaar 2018-2019 een stage in te voeren in het masterprogramma. Hierbij zal het mogelijk zijn om te kiezen voor een meer onderzoeksgerichte stage of voor een praktijkgerichte stage. Deze stage zal ook mogelijkheden bieden voor internationalisering. Door de verschillende stageplaatsen die zullen worden aangeboden, zal de student de kans krijgen om voor een thema te kiezen op basis van de eigen interesse en ervaring. De opleiding is momenteel bezig met het vastleggen van kwaliteitsvolle stageplaatsen en het uitwerken van stagerichtlijnen.
- Diplomabekendheid: Ondanks het feit dat het diploma gekend is bij de klassieke spelers in het werkveld van gezondheidsbevordering, is de diplomabekendheid nog niet voldoende aanwezig in het ruime werkveld. Hieraan wordt gewerkt door het inbouwen van een stage in het programma, alsook via de alumnivereniging die de profilering van de alumni naar het werkveld als doelstelling heeft vooropgesteld.
- Uitstroommogelijkheden: De opleiding wil de studenten beter zicht geven op de uitstroommogelijkheden in het werkveld. Dit gebeurt momenteel door de organisatie van een afstudeerbeurs door de alumnivereniging. De invoering van stage in het programma zal hier ook toe bijdragen. Daarnaast zal een carrièregids worden opgesteld i.s.m. de alumnivereniging waarin een overzicht zal gegeven worden van alumni die werkzaam zijn binnen verschillende sectoren van de gezondheidsbevordering.
Een meer uitgebreide analyse van het onderwijsbeleid en de –kwaliteitszorg van deze opleiding is te vinden in dit rapport.